مهدی رجبی در گفت‌وگو با گلپونه: بهار با خودش امید می‌آورد
امید، پیام مهم طبیعت در آغاز بهار و پس از تمام شدن فصل سرماست. این را «مهدی رجبی»، نویسنده کتاب‌های کودک و نوجوان به گلپونه می‌گوید. مهدی رجبی سال‌هاست برای نوشتن خواه در قالب کتاب و خواه در قالب نگارش فیلم‌نامه و فیلم‌نامه انیمیشن، تمرکز خود را روی مخاطبان کودک و نوجوان گذاشته و سعی می‌کند در ادبیات تالیفی این گروه سنی نوآوری‌هایی از جنس ژانرهای جذاب کودک و نوجوان داشته باشد. کنسرو غول، بردیا و گولاخ‌ها، خواهران تاریک،گلوله و پلنگ، سیرک سیاه، اشباح جنگل سوخته، اندوه بالابان برخی از تالیفات او هستند. با مهدی رجبی در گلپونه گفت‌وگویی درباره‌ی بهار و عید نوروز داشتیم که در ادامه می‌‌خوانید:
بوی عیدی، بوی توپ، بوی کاغذ رنگی
رجبی می‌گوید بهار در هر شرایطی حتی در بحران‌هایی مثل آن‌چه امسال با بیماری کرونا گریبان دنیا را گرفت، با بوی عید خود را به ما نشان می‌دهد. این همان بویی است که زمزمه ترانه معروف «شهیار قنبری» با صدای زنده‌یاد «فرهاد مهراد» به یادمان می‌آورد: بوی عیدی، بوی توپ، بوی کاغذ رنگی…
شاید این بازی طبیعت باشد اما خواه‌ناخواه انگار این هوا ا از اواسط اسفند امید را با خود می‌آورد؛ امید به این‌که سرما را پشت سر می‌گذاریم و این امید مثل شکوفه‌هایی که روی درخت‌ّها می‌بینیم در زندگی می‌روید. این نو شدن طبیعت از کودکی برای ما با حس خوب نو شدن لباس‌هایمان هم‌زمان بود. برای من نو شدن طبیعت در حکم به سر رسیدن انتظار برای دیدار با اقوام و کسانی بود که از راه دور و نزدیک برای دید و بازدید عید به خانه‌مان می‌آمدند. شاید با گسترش ارتباطات این حس انتظار در بچّه‌های امروزی به آن صورت وجود نداشته باشد، با این حال هیجان فرا رسیدن یک فصل تازه، حتی در هوایی که نفس می‌کشیم ملموس است.
عید امسال، مراقب روحیه‌ی بچّه‌ها باشیم
مهدی رجبی معتقد است تکنولوژي می‌تواند دستمان را بگیرد تا از بحران به سلامت عبور کنیم: امسال با توجه به شرایط خاصی که با آن روبه‌رو شده‌ایم، دیدوبازدیدها متوقف شده‌اند اما خوش‌بختانه امکانات خوبی برای تداوم هیجان برقراری این ارتباط‌ها داریم. اینترنت می‌تواند به ما کمک کند تا تماس تصویری برقرار کنیم و حتی به تناسب روابطی که اعضای هر خانواده دارد، از راه دور همگی دور سفره هفت‌سین‌مان بنشینیم و گپ بزنیم. مهم است که در مواجهه با بحران روحیه‌ی خود را حفظ کنیم و حتی‌الامکان دلبستگی‌هایمان را از طریقی دیگر دنبال کنیم، گاهی برای مقابله با ترس ناشی از بحران با آن شوخی کنیم و البته پیش از هرچیز اصول و مراقبت‌های بهداشتی را جدی بگیریم.
درمورد اطلاع‌رسانی به بچّه‌‌ّها، او به‌عنوان نویسنده‌ای که سال‌ها برای کودکان و نوجوانان قلم زده، بر ساختن یک تصویر واقع‌بینانه از بحران تاکید دارد و می‌گوید: بچّه‌ها باید واقع‌بینانه با این پدیده روبه‌رو شوند. باید به آن‌ها بگوییم بحران حاضر از شیوع یک بیماری خطرناک ریشه می‌گیرد که مراقبت‌های بهداشتی را ایجاب می‌کند، اما در عین حال این واقعیت به آن‌ها گوش‌زد شود که دنیا تا امروز بحران‌های زیادی به خود دیده و از سر گذرانده است.
علم و هم‌چنین هم‌بستگی آدم‌ها همیشه یاری‌گر انسان هستند و مطمئنا بحران کرونا را هم پشت سر خواهیم گذاشت و همین بچّه‌ها آینده‌ی کشور را می‌سازند. نکته‌ای که باید به آن توجه داشت، تاثیری است که ممکن است مکالمات ما بزرگترها روی روحیه و اعتماد به نفس کودکان داشته باشد. موضوع جدی است و اخبار شاید ترسناک باشند اما مراقب باشیم پس از عبور از بحران ناخودآگاه کودکان را انباشته از ترس‌هایی نکنیم که بدون شک در آینده اضطراب‌هایی ناخواسته برایشان ایجاد می‌کند.
همه بچّه‌ها عادت به بازگو کردن ترس‌ها و اضطراب‌هایشان ندارند. وقتی احساس کنند جان خود و پدر و مادرشان در خطر است، اگر به درستی برایشان تفهیم نشده باشد، ممکن است همیشه این ترس را با خود به دوش بکشند.
بچه‌ها باید آگاه باشند
وظیفه‌ی پدر و مادرها و بزرگترها در مرحله‌ی اول آگاهی‌بخشی به کودکان است. مهدی رجبی در این‌باره می‌گوید: برای هر گروه سنی و حتی هرکدام از بچّه‌ها به تناسب شخصیت و روحیات، راه‌های متفاوتی برای آگاهی‌بخشی به شیوه‌ی صحیح وجود دارد. مثلا با نقّاشی کشیدن می‌توان همه‌چیز را به کودکان کوچک‌تر توضیح داد. بازی هم راه خوبی برای آشنا کردن بچّه‌ها با شرایط است. حتی بازی‌های موجود در گوشی‌های موبایل قابلیت شبیه‌سازی به وضعیت موجود را دارند.
شاید بتوانیم خودمان یک بازی اختراع کنیم که در آن ویروس‌ها دنبال ما هستند و ما باید خود را از آن‌ها در امان نگه داریم. کودکان با فراخواندن به رقابت، به‌خوبی ارتباط برقرار می‌کنند و به همین خاطر است که روحیه‌ی جنگ‌آوری و تعقیب و گریز را در ژانرهای ادبی می‌پسندند. تا دشمنی یا بحرانی نباشد نمی‌توان جنگ‌آوری کرد. پس می‌توان از بیماری یک رقیب سرسخت ساخت که بچّه‌ها با شجاعت در مقابلش می‌ایستند و راه این مقابله هم البته رعایت موارد ایمنی و بهداشتی است.
و خدایی که در این نزدیکی‌ست
گفت‌وگوی گلپونه با مهدی رجبی به پیشنهاد راهکارهای مناسب برای گذراندن روزهای قرنطینه کنار خانواده هم رسید و این نویسنده ادبیات کودک و نوجوان به استفاده از امکانات موجود برای تزریق امید اشاره کرد: بعضی خانه‌ها به‌ویژه در شهرهای کوچک‌تر حیاط دارند و این امکان برای پدر و مادرها وجود دارد که بدون خارج شدن از منزل، با بچّه‌ها در فضای آزاد بازی کنند، گل و گیاه بکارند یا کاردستی درست کنند. استفاده از روش‌های خلاقانه برای آموزش هم می‌تواند کودکان را سرگرم کند. مثلا جایی دیدم که به پدر و مادرها توصیه می‌شد با ریختن اکلیل روی دست بچّه‌ها، روش صحیح شستن دست‌ّها را به آن‌ها یاد بدهند. کودکان در این بازی باید طوری دست‌هایشان را بشویند که هیچ اکلیلی روی دست‌شان باقی نماند و ضمنا حواسشان باشد صورت‌شان هم به هیچ‌وجه اکلیلی نشود.
چیزی که مهم است آن‌که امید به آینده را در شرایط قرنطینه تزریق کنیم. بگوییم علم راه ما را باز می‌کند و از این‌که آن‌ّها می‌خواهند در آینده با درس خواندن چه کمکی به انسان‌ها کنند، حرف بزنیم. یک سوی دیگر ماجرا هم البته یادآوری ابعاد معنوی زندگی به بچّه‌هاست و این‌که خدا در همه حال مراقب ماست. این رشته محکم‌ترین رشته‌ای است که می‌تواند آدم را به آینده و زندگی امیدوار کند.
