چگونه کودکانی کتاب‌خوان داشته باشیم؟
از آن‌جا که هنوز کودکان به سن تشخیص درست و غلط بودن یک رفتار از سوی بزرگترها نرسیده‌اند از رفتارهای آن‌ها الگوبرداری می‌کنند. به‌همین دلیل برای پرورش کودکانی اهل مطالعه در ابتدایی‌ترین قدم باید بزرگترها خود دست به کار شده و به مطالعه روی بیاورند.
به گزارش گلپونه رضا منصوری، روان‌شناس در گفت‌وگو با ایسنا درباره‌ی این‌که چگونه کودکانی کتاب‌خوان داشته باشیم؟ گفت: بزرگترها آینه‌ی تمام نمای تربیت کودکان بوده و تمــام رفتارها و گفتارهای آن‌ها در ذهن کودک ثبت و ضبط می‌شوند.
اگر می‌خواهیم کودک کتاب‌خوان داشته باشیم، ابتدا باید خود بزرگترهایی کتاب‌خوان باشیم. کتاب‌خواندن در حضور بچه‌ها به آن‌ها نشان می‌دهد که کتاب فقط برای یادگیری نیست و لذت‌بخش هم هست.
کتاب به سادگی در دسترس کودک باشد
پیشنهاد می‌شود در همه‌ی اتاق‌ها کتاب‌هایی را در دسترس کودکان قرار دهید.
این‌که کودک به‌سادگی به کتاب دسترسی داشته باشد گامی ضروری برای تقویت میل کتاب‌خوانی است، وجود کتاب‌های فراوان در گوشه‌وکنار خانه در شکل‌گیری فرهنگ کتاب‌خوانی سودبخش است.
با صدای رسا برای کودکان کتاب بخوانیم
تحقیق‌ها نشان داده است خواندن کتاب مخصوص کودکان با لحن کودکانه و با صدای بلند و رسا در زمان بارداری به آرامش نوزاد در رحم مادر کمک می‌کند.
این کار باعث وابستگی نوزاد در رحم مادر به شنیدن این نوا می‌شود و پس از تولد نیز همین روند را ادامه دهیم و برای نوزاد خود با صدای رسا و لحنی کودکانه کتاب بخوانیم و شاهد کارایی عمیق این کار در ادامه مسیر رشدش باشیم.
» باید مواظب باشیم که با رشد کودک همواره آثار و کتاب‌هایی مناسب با سن او را برایش تهیه و بخوانیم.
» مراقب لحن خوانش خود باشیم که با حال و هوا و سن وی هم‌خوانی داشته و این‌کار را تازمانی که فرزندمان خواندن یاد گرفت بایستی ادامه دهیم.
» یادمان باشد که ممکن است در حین کتاب خواندن ما او اهمیتی به این موضوع ندهد، ولی ما باید تمرکزمان را روی کتاب خواندن حفظ کنیم.
انتخاب کتاب به خود کودک بسپارید
»همیشه کتاب‌های کودکان را در راستای دید آن‌ها قرار دهید. برای هریک از بچه‌ها قفسه‌ای مخصوص کتاب‌هایشان در نظر بگیرید. این کار به شکل‌گیری سلیقه‌ی شخصی آن‌ها در کتاب‌خوانی کمک می‌کند پس اجازه دهید کودک کتاب‌هایش را خودش انتخاب و قفسه‌ی کتاب‌هایش را خودش بچیند.
کتاب‌خوانی را از چه سنّی شروع کنیم؟
این‌که چه زمانی باید کتاب‌خواندن برای کودک را شروع کرد، پرسش خیلی از بزرگترها است.
پاسخ این است که هرچه زودتر، بهتر! در واقع مغز نوزاد برای رشد باید کلمه‌های بسیاری بشنود این کلمه‌ها را هم باید با صدای آدمی بشنود که با او پیوند دارد پس کتاب‌خواندن برای نوزاد ضروری است.
چه کتابی برای نوزاد مناسب است؟
مهم نیست چه کتابی برای نوزادمان می‌خوانیم او هنوز توانایی درک محتوای آن‌چه را می‌شنود ندارد بااین‌حال این تجربه سودمندی برای نوزاد است.
این‌گونه این سنت در ذهن کودک نقش می‌بندد، حس در آغوش گرفته شدن و شنیدن صدای کسی که برایتان کتاب می‌خواند.
هنگامی‌که کودک شروع به واکنش نشان دادن کرد، به‌سراغ کتاب‌های تخته‌ای با عکس‌های جذاب بروید که صفحه‌های اندکی دارند.
این کتاب‌ها بر مبنای چگونگی کارکرد مغز کودک نوپا تهیه می‌شوند و به گسترش دامنه‌ی توجه کودک کمک می‌کنند.
در این سن کتاب‌هایی که کلمه‌های مختلف را نشان می‌دهند هم برای کودک لازم است، این کتاب‌ها عکس کلمه‌های گوناگون را نشان می‌دهند.
بچه‌ها عاشق این هستند که به عکس‌ها اشاره کنند و نامشان را بیاورند این کار برای کودک لذت‌بخش است.
قصه‌خوانی شبانه را فراموش نکنید
کتاب‌خواندن پیش از خواب لذت‌بخش و سودمند است. خواندن داستان شبانه باعث ارتباط رودرروی کودک با بزرگترها و کتاب می‌شود. این کار یک عادت شبانه خوب هم برای کودک است.
شاید نتوانید در برخی اوقات روز با کودکتان کتاب بخوانید. اشکالی ندارد هر زمان می‌توانید این کار را انجام دهید.
کتاب، همه‌جا و همیشه!
همیشه کتابی در کیف بچه داشته باشید تا هر زمان فرصتش پیش آمد، در مطب پزشک یا صف اتوبوس، به‌جای این‌که کودکتان را با تلفن هوشمندتان سرگرم کنید، برایش کتاب بخوانید.
کتاب‌های مصور را دریابید
امروزه جایگاه کتاب‌های مصور ارتقا پیدا کرده است و دیگر این باور غلط که این کتاب‌ها را نباید چندان جدی گرفت وجود ندارد.
پژوهش‌ها بر پایه‌ی تصاویر ام. آر.آی نشان داده‌اند که واکنش مغز هنگام خواندن تصویرها در کتاب‌های مصور مانند خواندن متن است.
وقتی کودک کتابی مصور را همراه با کلمه‌ها می‌خواند هر دو سمت مغز او فعال می‌شود این‌کار برای رشد توانایی‌های مغز خیلی خوب است.
تفاوت فردی در خواندن را بشناسید
گاهی ممکن است بی‌میلی خیلی از کودکان به مطالعه، به‌دلیل ترس از خواندن باشد. این کودکان بیش‌تر خواننده‌ی تصویر هستند و متن آن‌ها را می‌ترساند.
امروزه روشن شده است که نگاه کردن به تصویر سودمند است و در عین‌حال در فرهنگ دیجیتال امروز که متن و تصویر با هم پیوند خورده‌اند، رمان‌های تصویری درگاه مناسبی برای ورود کودک به دنیای کتاب‌خوانی است.
صفحه‌ی ویژه‌ی هفته‌ی کتاب ۱۴۰۲
